Майн 23 да Э-Х. Галшиевта зорюулагдаhан «Бэлигyyн толиин туяа доро» гэhэн II дугаар найр наадам Хэжэнгын «Дэчен Даши Лхунболин» дасанда yнгэгэргэгдэбэ. Долоон шатаhаа бyридэhэн наадамда Ородой-Адагай «Эдиршyyл» бyлгэм, Чисаанын – «Загаhата», Хэжэнгын интернат-hургуулиин – «Хонгор зула», лицейн «Баялиг», Могсохоной «Тэрэнги», «Баяр» ба Хэжэнгын дунда hургуулиин «Жэмбyyр» ба «Урагшаа» гэhэн найман бyлгэмyyдтэ элдэб наhанай дала гаран yхибyyд бэлиг шадабарияа, ухаан бодолоо элирyyлхэеэ сугларбад. 
Нютаг бyхэндэ ooрын омогорхохоор нангин зyйлнyyд олон. Дооромбо лама Эрдэни-Хайбзун Галшиевай «Бэлиг-yyн толи» гэжэ буряадаймнай гайхамшагта зохеол 100-aaд жэлэй урда тээ бэшэгдэhэн гэжэ мэдэнэбди. Он жэлнyyдэй yнгэрooшье hаань, энэ hургаалай номой удха шанарынь хуушархагyй. Дyрбэн мyртэй шyлэглэмэл бадагай тyрyyшын хоер мyртэ ажабайдалай элдэб ушарнуудта хайшан гэжэ бэеэ абажа ябахаб гэжэ заана. Нyгoo хоертонь yйлэ хэрэгэйнь шалтагааниие элирyyлнэ. 
- Юумэн гээшэмнай хуу холбоотой байдаг. Бидэ нютагтаа иимэ ехэ ламатай байhандаа омогорхожо байдагбди. Мyнoo энэ наадамда Хэжэнгынгээ дасан соо олоороо сугларжа, «Бэлиг-yyн толиин» hургаалнуудые бэедээ шэнгээжэ байхадаа ехэ урматай байна, - гэжэ Хэжэнгын дасанай шэрээтэ Гармажаб ламахай наадамаа нээбэ. – Зуугаад жэлэй урда тээ бэшэhэн суута номыень гyнзэгыгooр уншажа сээжэлдээд, ойлгоод, байдалайнгаа олон талые шэнжэжэ yзooд ябаа hаа, шахардуу байдалда орохогyйш, юундэб гэхэдэ, ургажа ябаhан улаан бургааhадые зyб мyрooр hургана, хyмyyжyyлнэ ха юм. 
- Эрдэни-Хайбзун Галшиев 1855 ондо түрэһэн намтартай. Мархаанзын дооромбо гэжэ суурхаһан нютагаймнай хүбүүнэй нэрэ шэнээр баригдаhан Шойрын дуганда 2017 оной сентябриин юhэндэ мүнхэлэгдoo. Буряад хэлэеэ мартангyй, еhо заншалаа hэргээжэ, нютагайнгаа ламые дээшэнь yргooд, номыень бэедээ шэнгээжэ, ямар удхатайб гэжэ байгаа hаамнай, ехэ hайн байгаа, - гэжэ Гармажаб лама хөөрөөгөө дүүргэбэ. 
Наадам эгээл хyндэ шатаhаа эхилбэ. Эндэ “Бэлиг-үүн толи” гэhэн шатада бyлгэм бyхэн 3 һургаал сээжээр хэлэхэ, удхыень ойлгоһоноо тайлбарилха мyрысooндэ «Жэмбyyр» илажа гараба. Саашадаа «Баялиг» ба «Тэрэнги» hубарибад. 
«Табан хушуу мал ” гэhэн уран барималай II шатада – ямаан ба эшэгэнэй дyрэнyyдые пластилин хэрэглэн бyтээхэ даабари yгтoo. Эндэ yхибyyдэй дyй дyршэл, шадабари, онол аргануудынь хyгжэнэ. Хэжэнгын интернадай «Хонгор зула» бyлгэмэй Нагуслаев Даба 1-дэхи hуури, Хэжэнгын дунда hургуулиин Рампилова Зундыма («Жэмбyyр») ба Мункоева Алина («Урагшаа») хоёр 2-дохи ба 3-дахи hууринуудые эзэлбэд. 
III шатын «Блиц-урилдаан» – (тест бэшэлгэ) мyрысooндэ буряад арадай еhо заншалнуудаа hайнаар мэдэхэ басагад - Шойдорова Дари («Урагшаа», 1-дэхи hуури), – Аюрова Арюна («Жэмбyyр», 2 hуури), Анзанова Дыжид («Баялиг», 3 hуури) ехэ баллнуудые абабад. 
Онтохонуудай удха мэдэхэ болоод ерэхэ, билет татаад, али нэгыень уран гоеор, абьяастайгаар тэрэнээ хөөрэхэ IV шатын «Уран бэлигтэй, ульгам хэлэтэй» даабарида yхибyyдэй нугархай хэлэн, ондоо бүлэгэй гэшyyдэй, жюриин асуудалда hайнаар харюусабал, нэмэлтэ очко абаха аргатай байба. Эндэ лицейн hургуулиин «Баялиг» тyрyyлбэ. Саашадаа «Жэмбyyр» ба «Тэрэнги» бyлгэмyyд удаадахи hууринуудые абаа. 
Эгээл хyхюутэй 5-дахи шатада Могсхоной «Тэрэнги» ба «Баяр» хоер бyлгэмyyд илабад, харин «Баялиг» - 3-дахида гараба. Эндэ онтохоной багахан текстын удхаар арба минутын туршада бyлэгooрoo зyжэгхэниие бэлдэжэ, сугларhан зониие баярлуулбад. «Бурдрамай артистнуудhаа дутуугyй наадажа байхадань бидэ ехээр hайхашаагаабди», - гэжэ Базар ламахай хэлэбэ. 
«Хоер хэлэ тэгшэ мэдэе» гэhэн 6-дахи шатын оршуулгын ажалда бyлгэмэйхид ехэ эдэбхитэйгээр хабаадабад. Багахан сагай турша соо удхыень алдангyй оршуулга хэhэн бyлгэмyyдэй дyн: 1 - «Жэмбyyр», 2 - «Баялиг», 3 - «Тэрэнги». 
Эгээ hyyлшын шатада «Доншуур маани» магтаал зyб аялгатайгаар уншажа «Хонгор зула» нэгэдэхи hуури эзэлбэ. Удаадахида «Жэмбyyр», «Тэрэнги» бyлгэмэйхид эрхимлэбэ. 
Олон шатануудые эрхимээр дабажа гараhан «Жэмбyyр» 1-дэхи (хyтэлб. Д.Д. Доржиева ба С.Д Найданова), «Баялиг» (Г.Р. Цыренова) – 2-дохи, «Тэрэнги» (Д.Б. Бадмаева ба С.Ш. Цыденжапова) – 3-дахи hууринуудые эзэлбэд. 
Буряад хэлэеэ, еhо заншалаа hайнаар мэдэхэ yхибүүднай булта буряад хубсаһаяа yмдэнхэй, малгайгаа гоёор шэмэглэнхэй, басагад yhэеэ олон гyрэлooгooр гyрэнхэй байхадаa, ямар хooрхэнooр харагдана гээшэб! «Бэлиг-yyн толиин» нангин һургаалнууд манай yетэндэ hургаал бололго, буряад хэлэеэ оролдосотойгоор yзэлгэ хадаа үхибүүдтэмнай ганса ажалай дүршэл олгоно бэшэ, мyн олон yгэнyyдые мэдэхэ болоходонь туһална ха юм. Тиимэһээ эдэ наадамууд холын хараатай гээшэ, хэдэн жэл болоод, энэ «тариһан yрэнyyд» yндэһэлжэ, сэсэглэн бадархал байха гэжэ найданабди.